Τα εργαλεία του βιβλιοδέτη - ΤΟ ΤΕΖΑΚΙ

photo by Ioanna Fragostefanaki

Τεζάκι ονομάζεται το εργαλείο αυτό που χρησιμοποιεί ο βιβλιοδέτης για το ράψιμο των βιβλίων.
Όταν ακόμη ήμουν στη σχολή και μάθαινα ορολογία αυτή ήταν από τις πιο παράξενες λέξεις που άκουσα. Σε μια σχετική αναφορά στο σπίτι, ο πατέρας μου μου είπε πως τεζεάκι ονόμαζαν στη Χίο τον πάγκο του καφετζή (εκείνον με το ψυγείο από κάτω). Μπήκα λοιπόν στη διαδικασία και έψαξα σε τούρκικο λεξικό, που μου αποκάλυψε πως η λέξη tezgâh σημαίνει πάγκος εργασίας. Έτσι φαντάζομαι πως καθιερώθηκε και για το όμορφο αυτό εργαλείο.

photo by Ake Michra

Το τεζάκι μοιάζει λίγο με έγχορδο μουσικό όργανο και ο τρόπος που το χρησιμοποιούμε θυμίζει αργαλειό. Το ξηλωμένο βιβλίο (που πρέπει να αποτελείται από δίφυλλα, συνδυασμένα σε τυπογραφικά) έχει ήδη τρυπηθεί στη ράχη του (συνήθως με πριόνι) σε συγκεκριμένα σημεία. Οι τρύπες είναι τις περισσότερες φορές 5, οι δύο ακριανές χρησιμοποιούνται για να προχωράει η κλωστή από το πρώτο τυπογραφικό διαδοχικά μέχρι το τελευταίο και οι τρεις στη μέση εγκλωβίζουν -με τη βοήθεια του ραψίματος- τους σπάγκους στήριξης. Οι σπάγκοι αυτοί τεντώνονται ανάμεσα στη βάση του εργαλείου και στον παράλληλο με τη βάση άξονα μέσω των κάθετων "βιδών".

Από το βιβλίο : exposed spine sewings, p.22

Από το βιβλίο : exposed spine sewings, p.17

Το τεζάκι μας εξασφαλίζει ένα ίσιο και σφιχτό ράψιμο και μας δίνει τη δυνατότητα πιο "παραγωγικής" εργασίας, καθώς μπορούμε να ράψουμε διαδοχικά πολλά βιβλία το ένα πάνω από το άλλο "στήνοντας" το τεζάκι μία μόνο φορά.

Παλιότερα στα βιβλιοδετεία με τους πολλούς εργάτες και τον καταμερισμό εργασίας, το ράψιμο γινόταν από γυναίκες. Στην Αθήνα -λίγα μόλις χρόνια πριν- οι ράφτρες αυτές εργάζονταν σε περισσότερα από ένα βιβλιοδετεία και αμείβονταν "με το τεζάκι", πόσα δηλαδή τεζάκια γέμιζαν στο χρόνο που δούλεψαν.
Δείτε εδώ ένα σύντομο βίντεο επίδειξης ραψίματος σε τεζάκι που βρήκα στο youtube.